Jaar: 2018

13 oktober 2018. Eindelijk was het zover, na een jaar van plannen en voorbereiden, componeren, oefenen en repeteren: de wereldpremière-uitvoering van de compositie Songs & Dances door 37 musici en een verteller in zaal O950 aan de Oostmaaslaan.

In dat jaar dus het nodige plannen en voorbereiden: leden raadplegen, componist zoeken, begroting opstellen, subsidies vragen, zaal kiezen en meer. Vervolgens leden en gasten uitnodigen, programma ontwerpen. Werk voor lustrumcommissie en bestuur.

En tegelijk, maar minder zichtbaar, het werk van Patrick van Deurzen, de componist. Geen geringe opgaaf: muziek creëren, zo ongeveer uit het niets. Niet vreemd dus dat hij bijzonder opgelucht was nadat zijn gigaklus was geklaard. Een klus met een klinkend resultaat: een compositie genaamd Songs & Dances, voor tien ensembles. Tien muziekstukken, waarvan drie met zang op teksten van dichteres Marianne Grootenboer.

Nu konden de spelers na hun voorbereidende ‘vingeroefeningen’ serieus aan de gang. De warme zomer was er goed voor. Zo’n tien oefensessies per ensemble, waarvan twee met coaching door componist Patrick himself. Een unieke gebeurtenis dat laatste, vonden velen. Niet slechts een naam met geboorte- en sterfjaar boven het stuk, maar een levende componist, die je kan vertellen hoe het zit en hoe het moet. Een inspirerende coach zo bleek, door wiens toedoen de muziek van dode noten tot levende klanken werd. Niet dat het daardoor gemakkelijk werd. Het waren en bleven pittige moderne stukken, met ongebruikelijke maatwisselingen, lastige akkoorden, onverwachte wendingen, bijzondere dynamiek.

Patrick voegde medio september verbindende teksten toe, uit te spreken tussen de tien delen van Songs & Dances. Daardoor werden de tien delen nog meer een geheel. Op 6 oktober kregen de muzikanten tijdens de generale repetitie de compositie in zijn geheel te horen. Na de worstelingen met het eigen deel, konden we nu ook de andere negen delen beluisteren. Met de tussenteksten uitgesproken door verteller Peter Kluit.

Dan, na een week, is het 13 oktober 2018, de lustrumdag. Eerst nog weer het geheel repeteren. En dan de puntjes op de i: onder regie van Patrick en Gerard Kiens wordt een strakke aansluiting van teksten en muziek ingestudeerd met een vlotte wisseling van de spelers na elk deel.

Na een korte toelichting voor het publiek van Gerard, worden de tien delen van het stuk vervolgens welhaast naadloos aansluitend uitgevoerd: het wordt een weergaloze muziekshow. Het zestigkoppige publiek is enthousiast. Applaus voor spelers, voor componist Patrick en voor dichteres Marianne.

Voorzitter Carolien de Monchy verhaalt in haar speech over de dertigjarige VAKiR. Eert de componist en de dichteres en prijst de lustrumcommissie. Bloemen, wijn!

Een enerverende middag, het sluitstuk van een enerverend jaar.

Op 21 april was alweer de laatste workshopdag van het seizoen. De opkomst was niet zo groot als in februari, maar ruim voldoende om de dag tot een succes te maken. Dertien deelnemers meldden zich aan. Daaronder waren vier duo’s en vijf individueel aangemelden. Om van deze vijf deelnemers twee trio’s te kunnen vormen vonden we Gerda van Veen (piano) bereid om mee te doen. Fijn dat je meedeed, Gerda! Voor de in totaal zes ensembles vroegen we drie docenten: Miranda, Jorien en Saskia. De gespeelde muziek liep uiteen van barok tot modern, met componisten als Telemann, Schumann, De Falla, Crusell, en andere.
Voor de gelegenheidstrio’s adviseerde Thijs Kramer, onze muzikaal adviseur, over de te spelen muziek. En als gebruikelijk was de catering in handen van Paula en had Ed de controle over zalen en gebouw. Dank aan deze drie vrijwilligers!

Op 10 februari kwamen we met 11 ensembles (28 deelnemers) bij elkaar voor de workshopdag. Er waren duo’s, bijvoorbeeld blokfluit – gitaar, fluit – piano, piano – zang, en ook trio’s van onder andere piano – hobo-viool, of cello – klarinet-piano. Je ziet dat de pianisten goed vertegenwoordigd waren. Er stonden stukken van bekende componisten (Beethoven, Shostakovich, Richard Strauss, Haydn) en van minder bekende componisten als Anton Diabelli, E. Mezzacapo op de lessenaars.

Na een korte opening vertrok een ieder naar de eerste ronde van les dan wel studeren. Het blijkt een goede formule: ’s morgens een uur studeren en een uur les, en ’s middags ook zo. Iedere keer weer blijkt hoezeer we het getroffen hebben met onze docenten –  vandaag waren dat Rik Andriessen, Ineke Drabbe, Judith Kruize, Janneke Spruijt, Ineke Drabbe, Paul Endendijk en Annemieke de Koning. Na de middagworkshops hebben we ook nog geluisterd naar de resultaten van alle lessen: maar liefst 10 ensembles presenteerden zich. Iedereen vertelt bij de uitvoering hoe inspirerend en leerzaam de lessen zijn geweest. Vanwege de grote belangstelling duurde het afsluitende optreden dan ook langer dan gebruikelijk.

Tijdens de lunch hebben we de ledenvergadering gehouden. Niet iedereen kwam naar de ledenvergadering en omgekeerd kwamen er ook leden naar de ledenvergadering die weer niet deelnamen aan de workshops. We waren met 26 leden om terug te kijken op het vorige jaar, de plannen voor het komende jaar te bespreken, en nieuwe bestuursleden (Carolien de Monchy, Piet van der Veen) en onze muzikaal adviseur Thijs Kramer te verwelkomen.

Bij de afsluitende borrel werd passend afscheid genomen van de twee scheidende bestuursleden. Froukje Joosten (tot vandaag voorzitter) zette oud-penningmeester Leo Meyboom in het zonnetje, met een prachtige speech met een zeer toepasselijke muzikale omlijsting door klarinettist Frank van Citteren. Daarna was bestuurslid Marianne van den Heuvel aan de beurt: scheidend voorzitter Froukje Joosten werd toegezongen met een speciaal voor de gelegenheid gecomponeerd lied, begeleid door gitarist Wiebe Hietbrink.

Daarna hebben we het glas geheven op de VAKiR – het was een lange en memorabele workshopdag.

Zaterdag 3 februari was de tweede workshop ter voorbereiding van de lustrumcompositie. Er waren rond de zeventien deelnemers. Dit keer stond het ritme centraal in de oefeningen die Patrick van Deurzen ons liet doen. Aan het eind van de workshop hadden we vijf verschillende dansen geïmproviseerd, variërend van chachacha tot siciliënne!
Na een korte introductie over de ontdekkingsreis die het componeren ook voor de componist is, speelden we met elkaar de hele toonstoonladder. Dit keer ging het vooral om het improviseren met verschillende ritmes, uitmondend in een met z’n allen gespeelde wals.
Toen werd het spannend; we gingen in ensembles uiteen met de opdracht om een dans te maken, gebruikmakend van de improvisatieoefeningen die we van Patrick hadden gekregen. Dit lukte wonderwel: na anderhalf uur presenteerde iedere groep een dans met een titel! Iedere dans was interessant en alle dansen verschilden van elkaar. De deelnemers waren enthousiast, ze hadden nooit gedacht in zo’n korte tijd tot dit resultaat te komen.
Door deze workshops heeft Patrick heeft inzicht gekregen in de spelmogelijkheden van de mensen voor wie hij de componeert. Tot nu toe schreef hij voor professionals; die kun je alles laten spelen, bij ons moet je rekening houden met technische beperkingen. De deelnemers leerden in de workshops om op een nieuwe manier met muziek om te gaan en eigen grenzen te doorbreken.
Patrick is al begonnen met componeren, het eerste stuk is zelfs al bijna klaar!

Verslag van de lustrum voorbereidingsworkshop op 20 januari.

Om te beginnen wat ervaringen:

“Een onvergetelijke ervaring van naar elkaar luisteren en op elkaar reageren”
“Inspirerend en bij vlagen ontroerend; waardevol om in het algemeen muzikaler te spelen”
“Erg leuke middag gehad”
“ Ik vond het voor mij zelf een nuttige workshop. Het is voor mij wel  heel andere muziek dan wat ik normaal zing. Dus dat is wennen. Daarnaast had ik geen tekst. Ook dat is vreemd voor mij. Maar wel leerzaam om uit je “comfort zone” te komen. Ik ga Patrick nog een mail sturen met wat informatie over wat voor tekst/ wat voor soort muziek”

De eerste workshop ter voorbereiding van de lustrumcompositie is een onvergetelijke en – voor de meeste deelnemers – mooie ervaring geworden. Onder de inspirerende leiding van Patrick van Deurzen hebben ongeveer twintig VAKiR-leden samengespeeld, als groep en in ensembles. We hebben ons allemaal laten verleiden tot improvisatie op basis van de muziek die Patrick ons had aangereikt. En het klonk ook nog mooi!

Een beetje afwachtend zaten we met onze instrumenten in de aula. Voorafgaand aan de workshop had Patrick ons oefenmateriaal toegestuurd. De hele hele toons toonladder staat daarin centraal. Die toonladder is voor de meesten een grote onbekende, hoewel componisten als Debussy, Ravel en Shostakovich deze ook al gebruikten.

Patrick vertelde dat het maken van een compositie ook voor hem een groot avontuur is. De inbreng uit de workshops geeft hem inspiratie voor de compositie. Zo had hij eerst gedacht aan gedichten als tekst voor de zangers. Maar een van de deelnemers had hem op het idee gebracht om daarvoor aansprekende tekstregels te gebruiken. Hij vroeg dan ook iedereen om hem dergelijke tekstfragmenten te mailen, bijvoorbeeld uit de krant, of een zinnetje dat je iemand hoort zeggen.

Om in de stemming te komen begon Patrick met een bloemlezing uit onze antwoorden op de vragen die hij ons vooraf had gemaild. Hieruit bleek hoeveel muziek voor ons allemaal betekent: geluk, er helemaal in opgaan, er blij van worden …

Daarna speelden we de toonladder, allemaal tegelijk, na elkaar, met verschillende dynamiek. En zo kwamen we los van wat we gewend zijn. En speel je iets anders dan je van plan was? “Gewoon heel professioneel kijken en doen alsof het zo hoort!”

Vervolgens gingen we in kleine ensembles aan de slag met het oefenmateriaal. Patrick liep rond om ons te helpen. Aan het eind hebben we de improvisaties aan elkaar laten horen. Op basis van het oefenmateriaal liet elk ensemble een totaal verschillende improvisatie horen. Het materiaal was herkenbaar, maar de sfeer verschilde, de ene improvisatie was agressief, de andere dromerig, weer een andere heel intiem.

Tijdens de borrel na afloop werd geanimeerd nagepraat. De meeste reacties waren positief en enthousiast.

Programma

2018 begint met een nieuwe manier van optreden
6 januari waren er ruim dertig VAKiR-leden en belangstellenden aanwezig om het nieuwe jaar in te luiden. Het eerste optreden van 2018 begon met twee experimenten, beide op verzoek van de leden.

Een kwartier of tien minuten
Het eerste experiment was dat iedereen een kwartier mocht spelen in plaats van tien minuten. Sommigen meenden dat je beter je concentratie kunt opbouwen als je wat langer kunt spelen. Ook kun je dan alle delen van een muziekstuk laten horen. De meeste spelers hadden toch een korter stuk uitgekozen, of ze verdeelden hun kwartier over tweemaal zeven minuten.

Een donkere zaal en een verlicht podium
Het tweede experiment was een andere podiuminrichting en -verlichting en logistiek. Het podium was helemaal leeg, op de attributen die de spelers nodig hadden na. In de zaal was het donker en het podium was verlicht met gekleurde spots. Hierdoor kregen we meer de sfeer van een concertzaal. Ook gebruikten we de deur bij het podium voor de spelers om op te komen en weer af te gaan. De instrumenten zetten ze op de gang klaar. De reacties op de logistiek waren – voor zover bekend – positief.

Dank voor de inzet van leden
Zoals gebruikelijk hield voorzitter Froukje Joosten een korte toespraak. Ze bedankte Peter Kluit, Ed Koop en Paula Soullié voor hun inzet voor VAKiR en bood hun namens alle VAKiR-leden een kleine attentie aan. Voor wie het niet weet: Peter beheert de website en zorgt ervoor dat die geheel vernieuwd wordt en aan de moderne eisen aangepast. De website is bijna klaar en binnenkort horen jullie daarover meer. Ed zorgt als vrijwillige conciërge dat we in het gebouw terecht kunnen en helpt ons om onze bijeenkomsten soepel te laten verlopen. Paula verzorgt de catering.

Flow en mooie verhalen
“2018 wordt het jaar van VAKiR’s dertigste verjaardag. We gaan dit vieren met een spetterend lustrum waarin we met elkaar nieuwe muziek gaan maken. Patrick van Deurzen, de componist, stuurde degenen die zich hebben opgegeven om mee te doen aan de lustrumcompositie – dat kan overigens nog steeds – een kleine enquête. Ik vond het mooi begin van zo’n feestelijk jaar om te proberen deze vragen te beantwoorden.
Dit vroeg Patrick ons: Waar denk je aan als je muziek maakt? Wat betekent muziek voor je? Wat zou je nog eens willen spelen? In eerste instantie denk je dan aan een mooi, maar moeilijk stuk, dat je graag perfect zou willen spelen.
Maar door mijn kleinzoon van acht weken oud, die rond de feestdagen drie weken bij ons heeft gelogeerd, ben ik daar toch anders over gaan denken.
Door hem realiseerde ik me opnieuw hoe wij leren luisteren en hoeveel muziek al vanaf onze jongste kindertijd met ons doet. Het begint met je stem, de toon waarop je spreekt, maar ook de melodietjes en onzinliedjes die je zingt. Onze kleinzoon stopte met huilen als ik een rustige melodie voor hem zong en hij liet zijn eerste lachjes zien tijdens een melodie met grappige klanken en een gek ritme. Zo klein als hij is, ging hij steeds vaker meedoen door zelf geluidjes te maken. En zo konden we samen al een beetje musiceren!
Door deze ervaring dacht ik, eigenlijk is dit voor mij de essentie van muziek, met klanken een verhaal vertellen, grappig, ernstig of droevig, of je nu alleen speelt of in een ensemble. Het maakt mij minder uit wat ik speel, maar hoe ik speel, dat vind ik belangrijk.
Door te studeren kun je zover komen, dat de techniek geen aandacht meer nodig heeft en dat je een verhaal kunt gaan vertellen. Om dat verhaal te begrijpen en te ontdekken, dat vergt oefening en tijd. Dat proces van studeren vind ik een fijne bezigheid, daar kun je helemaal in opgaan, een vorm van ‘flow’.
Een van de leden stuurde haar antwoorden op de enquête van Patrick van Deurzen aan mij. Ze schreef: muziek maakt me gelukkig, ik kan er helemaal in opgaan. Dat trof me, ik had hetzelfde willen antwoorden en ik hoop dat dit ook voor jullie geldt.

Ik wens jullie namens het bestuur veel flow en mooie verhalen toe in 2018!“